بررسی علل، پیامد و نحوه زود از شیر مادر گرفتن در کودکان زیر 2 سال در شهر شیراز در سال 1393

شیر مادر بهترین غذا برای شیرخواران است که تنها منبع تغذیه در شش ماه اول و ادامه آن تا یک سالگی و بعد از آن تا هر زمان که شیرخوار تمایل داشته باشد توصیه می شود. شیردهی با شیر مادر فوایدی چون کاهش اسهال، بیماری تنفسی، مننژیت باکتریال، آلژی غذایی، اوتیت مدیا وکاهش خطرمرگ نوزادی و جلوگیری از مشکلات روحی روانی و ... را برای کودک و مزایایی چون کاهش خطر خونریزی بعد از زایمان، کاهش خطر سرطان تخمدان و پستان بعد از یائسگی و ... برای مادر و مزایایی اجتماعی چون کاهش هزینه بهداشتی برای جامعه به دنبال دارد. با توجه به اهمیت دوران شیردهی و امکان بروز مشکلات و پیامدهای نامطلوب این مطالعه ای را با هدف بررسی علل، روش و پیامدهای نامطلوب ازشیرگرفتن کودکان زیر 2 سال در شهر شیراز در سال 1393 به انجام رسیده است شاید بتوان برای رفع مشکلات آتی چاره اندیشی کرد. این مطالعه توصیفی– تحلیلی است که روی 105 نمونه تصادفی از کودکان زیر 2 سالی که در محدوده زمانی انجام پژوهش توسط مادران خود برای پایش رشد یا واکسیناسیون به مراکز بهداشتی شهر شیراز آورده شده و به طور کامل از شیر گرفته شده اند، تمرکز یافته است. جمع آوری اطلاعات از طریق تهیه پرسش نامه و مصاحبه حضوری شامل{مشخصات فردی مادر( سن، سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال) و مشخصات کودک (جنسیت، زمان و علت و نحوه از شیر گرفتن، ماده استفاده شده و عوارض ناشی از شیر گرفتن)} صورت گرفته است. داده ها بعد از جمع آوری و کنترل در محیط نرم افزار spss 11.5 به کامپیوتر داده می شود و علل ، نحوه و پیامد زود از شیر مادر گرفتن درکودکان آنها بررسی می گردد. در انتها از آزمون های آماری t-test و آنالیز واریانس (anova) برای تحلیل داده های آماری استفاده شد. یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که بیشترین علت از شیر گرفتن کودکان کمبود شیر مادر بوده که 34.3% از نمونه ها را در بر می گیرد. سایر علل از شیرگرفتن به ترتیب کثرت کم غذا خوردن کودک، توصیه اطرافیان، عدم تمایل به شیردهی، خود از شیر گیری کودک، حاملگی مجدد، اشتغال مادر، حساسیت به شیر گاو، بیماری مادر و بیماری کودک مشاهده شد. در خصوص روش از شیر گرفتن کودکان یافته ها نشان می دهد که در 47.6% از کودکان به صورت تدریجی و در 52.4% به طور ناگهانی صورت گرفته است و در کل، 64% موارد از مواد حائل برای ختم شیردهی بر روی پستان استفاده شده است. در 42.9% از موارد عوارضی بعد از ختم شیردهی در کودک مشاهده شد. اضطراب و بی قراری، اسهال، بدخلقی و لجبازی، کاهش وزن، یبوست و کم خونی نیز به ترتیب از جمله عوارض شایع در بین کودکان زود از شیر گرفته شده بودند. میانگین مدت شیردهی مادر 8.1 ± 11.4 ماه با دامنه ی تغییرات از 3 روز تا 23 ماه بود. حدود اعتماد 95% مدت شیردهی از 9.9 تا 13 ماه بود. میانگین مدت شیردهی مادران گروه سنی 30-37 سال 13.47 ماه و مادران گروه سنی 25-29 سال 13.13 ماه و مادران 16-24 سال 6.16 ماه می باشد. یعنی با افزایش سن مادران دوره شیردهی افزایش یافته است. بررسی این تفاوت توسط آزمون آنالیز واریانس (anova) با p-value= 0.000 نشان می دهد که معنی دار ارزیابی گردید (p-value<0.05 ). همچنین میانگین مدت شیردهی در مادران خانه دار 9.5 ماه و در مادران شاغل 14.7 ماه بود. این تفاوت توسط آزمون t-test با p-value= 0.001 معنی دار ارزیابی گردید (p-value<0.05 ). در کل با توجه به یافته های این پژوهش می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که مادران شاغل بیشتر از مادران خانه دار به بچه های خود شیر داده اند همچنین با افزایش سن مادران دوره شیردهی نیز افزایش یافته است. از سویی درصد بالایی از ختم شیردهی در جامعه مورد پژوهش ما به صورت ناگهانی و بی مقدمه و نادرست صورت گرفته که می تواند پیادهای نامطلوبی را ایجاد نماید. لذا نیاز به آموزش های مدون مادران در خصوص فرآیند از شیر گرفتن کودکانشان حیاتی می نماید، تا این روند برای مادران و کودکان آن ها با کمترین آسیب های جسمی و روانی احتمالی انجام پذیرد.